له‌دوژمنایه‌تییه‌وه به‌ره‌و باوه‌ڕهێنان سه‌ركرده‌كانی ئیسلامۆفۆبیا موسڵمان ده‌بن
نووسینی: نجاح شوشه
پێغه‌مبه‌ر (درودی خوای له‌سه‌ر ببێت) فه‌رموویه‌تی: (عجب الله من قوم یدخلون الجنة في السلاسل) (1)، ئیبن جوزی له‌ڕاڤه‌ی ئه‌م فه‌رمووده‌یه‌دا ده‌ڵێت: واتاكه‌ی ئه‌وه‌یه ئه‌وانه به‌دیل گیراون و كۆتكراون، به‌ڵام كاتێك ڕاست و دروستی ئیسلامییان بۆ ده‌رده‌كه‌وێت خۆبه‌خشانه موسڵمان ده‌بن، ئه‌مانه ده‌چنه به‌هه‌شت، زۆرلێكردن له‌سه‌ر به‌دیلگیران و كۆتكران هۆكاری یه‌كه‌مه، وه‌ك ئه‌وه‌یه زۆرملێكردنی به‌ڕیزبه‌ند (تسلسل) ناوبردبێت، كاتێ كه ئه‌وه هۆكاری چوونه به‌هه‌شته‌كه‌یان بێت ئه‌وا ئه‌وه‌ی بووه‌ته هۆی هاتنه ئارای هۆكاره‌كه جێی هۆكاره‌كه ده‌گرێته‌وه (2).
ئه‌و كه‌سانه زۆر جێی سه‌رسوڕمانن كه خۆیان بۆ دوژمنایه‌تی ئیسلام سازو ئاماده كردبوو، ئه‌وه‌ی له‌توانادا بوو خۆیانیان پێ پڕ چه‌ك كردبوو، بۆ كوژاندنه‌وه‌ی ڕووناكییه‌كه‌ی له‌كاردا بوون، به‌ڵام خوای گه‌وره زانی له‌ناخیاندا خێرو چاكه هه‌یه خێری كرده به‌شیان و لێیان خۆشبوو، له‌تاریكی ده‌ربازی كردن به‌ره‌و ڕۆشنایی و نوور، له‌گه‌شتێكدا كه‌ڕقلێبوون و جه‌نگ ده‌ستی پێكرد به‌دیلێتی و زنجیرو كۆت و به‌نددا گه‌زه‌ری كردو به‌نیعمه‌ت و به‌خششی ئیمان كۆتایی هات.
كۆت و زنجیره‌كانی ئه‌م سه‌رده‌مه جیاوازه، كۆت و زنجیری ڕقلێبوون و نه‌خۆشیی ترسه كه‌له‌ناوچه‌كه‌دا په‌تاكه‌ی بڵاوه‌و خۆی له‌دیارده‌ی ((ئیسمۆفۆبیا))دا ده‌نوێنێت و موسڵمانانو كه‌له‌پوورو شارستانیه‌ت و هه‌مه‌چه‌شنه‌ییان به‌شێوه‌یه‌كی ناله‌بار دشه‌كێنێت و سته‌مكارانه گشتانندن بۆ هه‌ندێ شت ده‌كات، كه‌هه‌ندێكی فێڵكارانه و بڕێكی نه‌فامانه‌یه. به‌ڵام كۆت و زنجیره‌كانی ئیسلامۆفۆبیا زۆر مه‌س به‌ره‌و موسڵمان بوون ده‌هێنێت، ئێستا سه‌یر نییه كه‌سه‌رانی دوژمنی ئیسلام موسڵمان بوونی خۆیان ڕابگه‌یه‌نن، ئه‌مه‌ش پاش ئه‌و شۆكه‌ی بۆیان ده‌ركه‌وت چنده فریودروان و به‌هه‌ڵه ئیسلامییان پێ ناسێنراوه، پاش خوێندنه‌وه‌و ڕامان و وردبوونه‌وه‌و به‌دواداچوون له‌سه‌رچاوه‌كانی خۆیه‌وه به‌حه‌قیقه‌ت گه‌یشتن، نه‌ك له‌ده‌روازه‌كانی ڕق و كینه‌و هه‌ڵبه‌سترانه‌وه.
ژماره‌كان زیادبوونی موسڵمانبوونی ئه‌وانه‌ی له‌ئه‌وروپاو ئه‌مریكا پاش هه‌ڵمه‌ته‌كانی ئیسلامۆفۆبیا و بڵاوبوونه‌وه‌ی مه‌ترسیه‌كانی و كاریگه‌ری زۆر كه‌ده‌گاته ئاستی كۆشتن و هه‌ڕه‌شه‌كردن و به‌رته‌سككردنه‌وه له‌پاش ڕووداوه‌كانی یازده‌ی سێپته‌مبه‌ر ده‌رده‌خه‌ن.
ئه‌گه‌رچی دوژمنایه‌تیكردنی ئیسلام په‌تایه‌كی خراپه‌و پێویست به‌به‌ره‌نگاربوونه‌وه ده‌كات، به‌تایبه‌ت پاش قه‌سابخانه‌كه‌ی نێو هه‌ردوو مزگه‌وته‌كه كه‌ئه‌وه‌ی بۆ جیهان خسته ڕوو كه‌خوێن ده‌ڕێژێت و نوێژخوینانێكی بێ په‌نا ده‌كوژێت، له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌دا دیاره‌ده‌یگۆڕان له‌دوژمنایه‌تی ئیسلامه‌وه بۆ موسڵمانبوون شایسه‌ی ئه‌وه‌یه هه‌ڵوه‌سته‌ی له‌سه‌ر بكرێت، ئه‌وه ده‌خاته ڕوو كه‌ته‌نها به‌ڕوونبوونه‌وه‌ی زانیارییه سه‌ره‌تاییه‌كان سه‌باره‌ت به‌ئیسلام و لادانی په‌رده له‌سه‌ر ئه‌و شێواندنانه‌ی ئه‌نجام ده‌درێت وا ده‌كات دڵه‌كان بكرێنه‌وه‌و عه‌قڵه‌كان گۆڕانكاریان به‌سه‌ردا بێت، ئه‌و توندوتیژییه‌ی كینه له‌دڵان له‌ڕاگه‌یاندنكان و دامه‌زراوه فیكری و سیاسییه‌كاندا ده‌ییبه‌ستنه‌وه به‌ئیسلامه‌وه ڕێگایه‌تی وه‌رگتنی هیدایه‌تی له‌زۆر كه‌س داخستووه، ئه‌مه‌ش به‌رپرسیارێتی سه‌رشانی چاكه‌خوازان زیاتر ده‌كات كه ئه‌و تۆزو غوباره له‌سه‌ری لابده‌ن و ئیسلامی حه‌قیقی به‌خه‌ڵكی ئاشنا بكه‌ن.
ڤای كلافیۆن
له‌كاتی گه‌ڕان به‌شوێن كه‌لێندا بۆ تانه‌دان له‌ئیسلام موسڵمانبوو
سه‌هره‌تاكه‌ی له‌هۆڵه‌نداوه‌یه، كاتێ هه‌واڵی ئه‌وه بڵاو بوویه‌وه سیاسه‌تمه‌دار یۆرام ڤان كلافیۆن كهچه‌ندین ساڵ بوو به‌دوژمنایه‌تی ئیسلام ناسرابوو موسڵمان بووه، ئه‌مه شۆكێكی مه‌زن و پرسیاری زۆری له‌جیهاندا هێنایه ئارا.
تا ساڵی (2014ز) ئه‌و ئه‌ندام بووه له‌پارتی ڕاستڕه‌وی توندڕه‌و، ئه‌م پارته سیاسییه به‌هه‌ڵوێستی دوژمنكارانه‌ی به‌رانبه‌ر ئیسلام و بوونی موسڵمانان له‌هۆڵه‌ندا به‌ناوبانگه، وێڕای ئه‌مه، ئه‌م كه‌سه ده‌سته ڕاستی سه‌رۆكی توندڕه‌وی پارته‌كه جێرت ویلدر بووه، كه‌یه‌كێكه له‌به‌ناوبانگترین سه‌رانی ئیسلامۆفۆبیا له‌جیهانداو نه‌یاری هه‌ره دیاری كۆچی موسڵمان بۆ ڕۆژئاوا، ڕه‌واج پێده‌ری بانگه‌شه‌ی مه‌ترسی موسڵمانبوونی ئه‌وروپا بووه، چه‌ندینجار داوای كردووه مزگه‌وت و باڵاپۆشی قه‌ده‌غه بكرێت و كۆچی موسڵمانان ڕابگیرێت.
ئه‌وه‌ی جێی سه‌رنجه گۆڕانی ڤان كلافرین اپش لێكۆڵینه‌وه‌ی سه‌باره‌ت به‌ئیسلام هات كه‌به‌نیاز بوو كتێبێك له‌باره‌ی پێشێلكارییه‌كانی ئه‌م ئایینه بۆ مافه‌كان و هه‌ڕه‌شه‌كانی بۆ سه‌ر ڕۆژئاوا بنووسێت، به‌ڵام لێكۆڵینه‌وه‌ی له‌قورئان و فێربوونی ئیسلام بوونه هۆی ئه‌نجامی پێچه‌وانه بۆ هه‌وڵه‌كه‌ی، ئه‌وه بوو موسڵمانبوونی خۆی ڕاگه‌یاند، ئه‌وه‌شی ڕوون كرده‌وه كه‌له‌گریمانه‌و بۆچوونه‌كانیدا به‌هه‌ڵه‌دا چووه، دانی به‌وه‌دا نا كه به‌رپرسیارێتی هه‌موو كێشه‌كانی ڕۆژئاوا كه‌ده‌خرایه سه‌ر موسڵمانان ته‌نها به‌شێك بووه له‌ئامانجه‌كانی پارته‌كه‌ی پێشووی، ئه‌و كتێبه‌شی بۆ هێرشكردنه سه‌ر ئیسلام ده‌ینووسی گۆڕاوه بۆ به‌رگری له‌ئیسلام، ناونیشانه‌كه‌ی بووه‌ته: (له‌مه‌سیحیه‌ته‌وه به‌ره‌و ئیسلام له‌سه‌رده‌می ئیرهابی عه‌لمانیه‌تدا). ئه‌وه‌ش ڕوون ده‌كاته‌وه ئاسانه بكه‌ویته لایه‌نداری و ئه‌و قاڵبه‌ی كه‌ده‌زگاكانی ڕاگه‌یاندن و لایه‌نه‌كانی دژ به‌ئیسلام بره‌وی پێده‌ده‌ن.
به‌رهه‌مهێنه‌ری ئه‌و فیلمه‌ی سوكایه‌تی تێدا بوو،داوای لێبوردن له‌پێغه‌مبه‌ر (درودی خوای له‌سه‌ر بێت) ده‌كات،
پێش چه‌ند ساڵێك، ئانۆد ڤان دورن جێگری پێشووی سه‌رۆكی حزب و به‌رهه‌مێنه‌ری فیلمی (پاشووب) كه بێڕێزی به‌رانبه‌ر پێغه‌مبه‌ر (درودی خوای له‌سه‌ر بێت) تێدا بوو، له‌ساڵی (2013ز) موسڵمانبوونی خۆی ڕاگه‌یاندو ڕوونی كرده‌وه كه‌تێڕوانینه خراپه‌كه‌ی پێشووی به‌رانبه‌ر به ئیسلام به‌لاڕێداچوون بووه له‌گه‌ڵ ئه‌و حوكمه پێشوه‌ختانه‌ی له‌باره‌ی سه‌ركوتكردنی ئافره‌تان و توندڕه‌وی و ئیرهاب و نه‌بوونی لێبورده‌یی له‌لایه‌ن ده‌زگاكانی ڕاگه‌یاندن و ئه‌و حكومه‌تانه‌ی و لكێنراوه به‌ئیسلامه‌وه.
ده‌ڵێت: (هه‌رگیز به‌بیرمدا نه‌هاتووه وه‌ك ئه‌ندامێكی پارتیڕاستڕه‌وی هۆڵه‌ندی بچمه ناو ئیسلامی پیرۆزه‌وه، پاشموسڵمانبوونیش بچمه مه‌ككه‌و مه‌دینه، به‌تایبه‌ت كه من له‌و حزبه‌دا ئه‌ندامم فیلمێكی بێڕێزیكاری له‌سه‌ر محه‌مه‌دی كوڕی عه‌بدوڵڵا به‌رهه‌م هێناوه، به‌ڵكو من به‌رهه‌مهێنه‌ری ئه‌و فیلمه بووم كه‌به‌خاڵێكی ڕه‌شی ژیانمی ده‌زانم، له‌ڕاستیدا من له‌یه‌كێك له‌توندڕه‌وترین ئه‌و حزبانه‌دا ئه‌ندام بووم كه‌زۆر دژایه‌تی ئه‌و دینه پاكه ده‌كات).
دورن ئه‌وه ئاشكرا ده‌كات كه‌دوژمنایه‌تی ئیسلام وای لێكردووه بگه‌ڕێت و توێژینه‌وه ئنجام بدات و هه‌ر ئه‌وه‌ش گه‌یاندوویه‌تییه ئه‌و قه‌ناعه‌ته ته‌واوه‌ی ئه‌و وێنه‌یه زۆر هه‌ڵه‌یه كه‌له‌باره‌ی ئیسلامه‌وه نیشان ده‌درێت و سه‌رنجی خه‌ڵكی بۆ لا ڕاده‌كێشرێت و نزیكبوونه‌وه له‌موسڵمانان به‌خراپه نیشان ده‌دات، تا گه‌یشته ئه‌وه‌ی به‌تویته‌كه‌ی له‌سه‌ر تۆڕی كۆمه‌ڵایه‌تی تویته‌ر هه‌مووانی تووشی شۆك كرد كه‌تێیدا شایه‌تومانی نووسیبوو، پاش ئه‌وه‌ی گه‌شتی كرد بۆ شاره‌ی مه‌دینه‌ی مونه‌وه‌ره‌و له‌به‌رده‌م مینبه‌ره‌كه‌ی پێغه‌مبه‌ری خوادا (درودی خوای له‌سه‌ر بێت) به‌شه‌رمه‌زاری و گریانه‌وه ڕاوه‌ستاو داوای لێبوردنی له‌پێغه‌مبه‌ر سۆزو به‌زه‌یی كرد، ئه‌مه له‌كاتێكدا پێش دوو ساڵ له‌توندڕه‌وترینی ئه‌و كه‌سانه بوو كه‌هێرشیان ده‌كرده سه‌ر ئیسلام و پێغه‌مبه‌ر.
دوران ده‌ستی له‌كاری سیاسی و گشتی هه‌ڵنه‌گرت، ئه‌و ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی شاره‌وانییه له لاهای و سه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی كارگێڕی پارتی یه‌كێتییه كه‌له‌سه‌ر بنه‌ماكانی ئیسلام دامه‌زراوه و باڵێۆزی په‌یوه‌ندییه‌كانی كه‌سانی به‌ناوبانگه له‌كۆمه‌ڵه‌ی بانگه‌وازی ئیسلامی كه‌نه‌دی له‌ئه‌وروپا.
قبوڵكردنی هاوسه‌رگیری هاوڕه‌گه‌ز (زواج الشواذ)بووه هۆی موسڵمانبوونی
له‌مانگی ئۆكتۆبه‌ری ساڵی (2017ز)دا ڕای گشتی ئه‌ڵمانیا به‌ڕاگه‌یاندنی موسڵمانبوونی سیاسه‌تمه‌داری ئه‌ڵمانی ئارتۆر فاغنه‌ر هه‌ژاو ناوی خۆی گۆڕی بۆ ئه‌حمه‌د و پارتی (جێگره‌وه (البدیل) له‌پێناوی ئه‌ڵمانیا)ی ڕاستڕه‌وی میللی واز لێهێنا كه‌دوژمنایه‌تی موسڵمانان ده‌كات و هه‌ڵوێستی دژ به‌كۆچكردن هه‌یه و له‌ئه‌نجامده‌رانی ئه‌و هه‌ڵمه‌تانه‌یه كه دژ به (به‌ئیسلامكردنی ئه‌ڵمانیا) ڕێكده‌خرێت.
فاغنه‌ر ئه‌وه‌ی ئاشكرا كرد كه‌ئه‌و سه‌رۆكایه‌تی لیژنه‌ی جێبه‌جێكردن بووه له‌ویلایه‌تی براندنبۆرگ، له‌كۆتایی ساڵی (2015ز) پاش سه‌ردانی ڕوسیا هیدایه‌تی وه‌رگرتووه‌و موسڵمان بووه، له‌وێ ئاشنای موسڵمانان بووه وه‌ك گه‌لێكی (كراوه‌و ڕاستگۆ)و بۆ ماوه‌ی دوو ساڵ موسڵمانبوونی خۆی شاردووه‌ته‌وه، سه‌راسیمه بووه له‌و ماوه‌یه‌دا كه‌چۆن به‌سه‌رۆكی پارته‌كه‌ی ڕابگه‌یه‌نێت له‌كاتێكدا ئه‌و پارته دروشمی (ئیسلام په‌یوه‌دی به‌ڵمانیاوه نییه)ی به‌رز كردبووه‌وه.
فاغنه‌ر ئه‌وه ده‌خاته ڕوو كه‌له‌نێو ئه‌و هۆكارانه‌ی پاڵنه‌ر بوون بۆ موسڵمانبوونی ئه‌و گۆڕانكاریانه بووه كه‌به‌سه‌ر كڵێسادا هاتووه كه‌له‌گه‌ڵ قه‌ناعه‌ته‌كانی ئه‌مدا یه‌ك ناگرێته‌وه، وه‌ك قبوڵكردنی ئه‌وه‌ی ناونراوه به‌هاوسه‌رگیری هاوڕگه‌ز و به‌شداری قه‌شه‌كان له‌ئاهه‌نگه‌كانیاندا.
دانیال سترایتچ
پیرۆكه‌كه له‌گه‌ڵ سیاسه‌تمه‌داری ناسراو دانیال سترایتج دووباره ده‌بێته‌وه كه ئه‌ندام بوو له‌پارتی گه‌لی سویسراو ڕاهێنه‌رێكی سه‌ربازی ناسراو بوو له‌سوپادا و ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی نێوخۆیی شاری بال بوو.
سترایتچ بڕوادارێكی مه‌سیحی و چالاكوان بوو له‌دروستكردنی هه‌ستی دوژمنایه‌تی موسڵمانان، پێشتریش سه‌ركردایه‌تی ده‌ستپێشخه‌ری قه‌ده‌غه‌كردنی بانگدانی له‌سه‌رتاسه‌ری سویسرادا كردبوو، له‌میانی توێژینه‌وه‌كه‌یدا سه‌باره‌ت به بیروباوه‌ڕه ئیسلامییه‌كان كه‌ده‌یویست به‌هۆی فێربوونیانه‌وه گفتوگۆه مشتوكڕی له‌گه‌ڵ موسڵماندا پێ بكات و بتوانێت تانه له‌ئایینه‌كه‌یان بدات، خۆی له‌حاڵه‌تێكی سه‌یردا بینیووه، سه‌رسامه به‌وه‌ی كه ده‌یخوێنێته‌وه، سه‌رسایمه بوو، ئایا ئه‌مه حه‌قیقه‌تی ئه‌و ئایینه‌یه كه‌ئه‌م ماوه‌ی سی ساڵه دوژمنایه‌تی ده‌كات.
سترایتچ موسڵمان بوو، سه‌باره‌ت به‌هۆكاری ئه‌مه‌ش ده‌ڵێت: (ئیسلام وه‌ڵامی لۆژیكی پرسیاره گرنگه‌كانی ژیانی دامه‌وه كه له‌مه‌سیحیه‌تدا نه‌مدۆزیبووه‌وه).
له‌مانگی نۆڤه‌مبه‌ری ساڵی (2009ز) سترایتچ وازی له‌پارتی گه‌لی سۆشیالیست هێناو ده‌ستی كرد بدروستكردنی پارتێكی نوێ و جوڵانه‌وه‌یه‌كی تازه كه‌هه‌وڵده‌دات گیانی لێبورده‌یی بڵاو بكاته‌وه.
هه‌رچه‌نده بۆ ماوه‌ی دوو ساڵ موسڵمان بوونه‌كه‌ی خۆی شارده‌وه، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا بێزیان نه‌بوو له‌و سه‌ربازگه‌یه‌ی كه‌دژایه‌تی ئیسلامیان ده‌كرد، موسڵمان بوونی ئه‌میان به‌هه‌ڕه‌شه بۆ سه‌ری ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی دانا به‌هۆی ئه‌وه‌ی پله‌ی سه‌ربازی هه‌یه.
ئیسلامۆفۆبیا ده‌بێته هۆی موسڵمانبوونی زیاتری ئه‌مریكییه‌كان
له‌و جیاوازییه سه‌رسوڕهێنه‌رانه‌ی زۆربه‌ی لێكۆڵه‌ران له‌گۆڕانه ئایینیه‌كاندا تێبینی ده‌كه‌ن، زۆربوونی ژماره‌ی ئه‌و كه‌سانه‌یه كه‌له‌پاش ڕووداوه‌كانی یازده‌ی سێپته‌مبه‌ر و ئه‌و لافاوه‌ی ئیسلامۆفۆبیا كه‌له‌پاش ده‌ستی پێكرد موسڵمان ده‌بن.
به‌دڵنیاییه‌وه ژیانی موسڵمانان له‌ئه‌مریكا له‌پاش ڕووداوه‌كانی یازده‌ی سێپته‌مبه‌ره‌وه زۆر سه‌خته، ئه‌مه‌ش به‌پێی مه‌ڵبه‌ندی توێژینه‌وه‌ی ڕقلێبوون و توندڕه‌وی(3).
ڕێژه‌ی تاوانه‌كانی ڕقلێبوون دژی موسڵمانان له‌ویلایه‌ته یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مریكا له‌پاش هێرشه‌كانی پاریس و ته‌قه‌كرانی به‌كۆمه‌ڵ له‌سان برناردینۆ سێ هێنده زیادی كردووه، زۆر به‌ده‌گمه‌ن له‌پاش ڕووداوه‌كانی یازده‌ی سێپته‌مبه‌ره‌وه وێنه‌ی ئیسلام به‌شێوه‌یه‌كی جوان له‌هه‌واڵه‌كان و ڕۆشمبیری گشتیدا نیشان ده‌درێت.
له‌هه‌ڵسه‌نگاندنێكی ده‌زگای(4) (Media Tenor) بینرا 80% له باسكردنی موسڵمان له‌هه‌واڵه‌كانی هه‌ر دوو كه‌ناڵی (NBC)و(CBS)دا به‌خراپی بووه، ئه‌مه له‌كاتێكدا كه 60% كاته‌كانی له‌كه‌ناڵی (Fox) له‌خۆی نه‌گرتووه. به‌جۆرێك باسه‌كانی تیرۆری نێوده‌وڵه‌تی ململانێ زۆرترین كاته‌كانی په‌خشه‌كه‌ی داگیر كردووه، له‌توێژینه‌وه‌كه‌دا ئه‌وه‌ش خراوه‌ته ڕوو كه‌له‌زۆربه‌ی حاڵه‌ته‌كاندا موسڵمانان وه‌ك پسپۆڕ میوانداری نه‌كراون تاقسه‌ی خۆیان سه‌باره‌ت به‌ڕووداوه‌كه یان ئیسلام بكه‌ن.
وێڕای هه‌موو ئه‌مانه، ژماره‌ی ئه‌و كه‌سانی ڕوو له‌ئیسلام ده‌كه‌ن و موسڵمان ده‌بن له‌هه‌مان ماوه‌دا به‌شێوه‌یه‌كی به‌رچاو زیادی كردووه، زانیارییه‌كان كۆمه‌ڵه‌ی پارێزراوه ئایینیه‌كان بۆ ساڵی (2010ز) ئاماژه‌ی به‌وه داوه كه ژماره‌ی موسڵمان له‌ئه‌مریكا له‌پاش هێرشه‌كانی یازده‌ی سێپته‌مبه‌ره‌وه 67% زیادی كردووه، له‌كاتێكدا ساڵی (2000ز) ژماره‌ی موسڵمانان یه‌ك ملیۆن بوو، له‌ساڵی (2010ز) به‌رز بووه‌ته‌وه بۆ دوو ملیۆن و شه‌ش سه‌د هه‌زار كه‌س.
بۆ ساڵی (2015ز) ژماره‌كه زیادی كردووه بۆ سێ ملیۆن و سێ سه‌د هه‌زار كه‌س، له‌وانه‌یه كۆچكردن هۆكاره‌ی سه‌ره‌كی زیادبوونه‌كه بێت، به‌ڵام گۆڕانی ئایینی ژماره‌یه‌كی گرنگه ناكرێت فه‌رامۆش بكرێت، به‌گوێره‌ی ئاماره‌كانی مه‌ڵبه‌ندی بیۆ بۆ توێژینه‌وه كه‌له‌ساڵی (2011ز) ئه‌نجامی داوه 20% موسڵمانه‌كانی ئه‌مریكا له‌و كه‌سانه‌ن كه تازه موسڵمان بوون (5).
كه‌واته بۆچی ژماره‌یه‌كی زیاتری ئه‌مریكییه‌كان موسڵمان ده‌بن له‌كاتێكدا كه‌شی گشتی زیاتر سه‌خت و ناڕه‌حه‌ت ده‌بێت به‌رانبه‌ر موسڵمانه‌كان؟
ئه‌سماء ئه‌فسه‌ره‌دین (6) ده‌ڵێت: (سه‌ره‌ڕای ترسناك نیشاندانی ئیسلام، ئه‌مریكییه بیركه‌ره‌وه‌كان، ئه‌وانه‌ی حه‌زیان لێیه ئاشنای سروشتی ئیسلام ببن، گه‌شت ده‌كه‌ن و هه‌وڵده‌ده‌ن بیروباوه‌ڕه‌كانی ئایین له‌سه‌رچاوه‌ی متمانه پێكراوه‌وه وه‌ربگرن).
ئه‌فسه‌ره‌دین نووسه‌ری كتێبی (بابه‌ته هاوچه‌رخه‌كان له‌ئیسلامدا) ئه‌وه‌ش ئاشكرا ده‌كات كه چه‌ندین قوتابی له‌كاتی خوێندندا دادپه‌روه‌ری ئیسلام سه‌رنجیان ڕاده‌كێشێتز
ده‌ڵێت: (زۆرێكیان یه‌كسانی نێوان مرۆڤه‌كان زیاتر سه‌رنجیان ڕاده‌كێشێت، به‌تایبه‌ت له‌میژووی سه‌رتای هاتنی ئیسلامدا، ئه‌گه‌ر تۆ قوربانی ده‌ستی سته‌می كۆمه‌ڵایه‌تی بوویت ئه‌وا به‌شوێن ڕێگاكانی قه‌ڵاچۆكردنیدا ده‌گه‌ڕێیت، نموونه‌ی وه‌ك ئه‌م كێشانه، به‌تایبه‌ت ئه‌گه‌رهاتوو گه‌نج بوویت).
جه‌خت له‌وه‌ش ده‌كاته‌وه ژماره‌یه‌ك له‌و گه‌نجانه‌ی له‌كاتی لێكۆڵینه‌وه له‌ئیسلام تووشی سه‌رسوڕمان ده‌بن، هه‌ست به‌یه‌كنه‌گرتنه‌وه‌ی زیاترو و شێواندنی به‌ئه‌نقه‌ستی ڕاستیه‌كان ده‌كه‌ن به‌تایبه‌ت ئه‌وه‌ی كه‌له‌ده‌زگاكانی ڕاگه‌یاندن بڵاو ده‌كرێته‌وه، به‌راورد به‌وه‌ی له‌كتێبه زانستیه‌كانی په‌یوه‌ندار به‌ئیسلام و میژووه‌كه‌ی كه‌ده‌یخوێننه‌وه.
هه‌ندێك له‌و قوتابیانه موسڵمان ده‌بن، وه‌ك تریزا كین، كه كچه خویندارێكی خوێندنی باڵا بوو له‌زانكۆی جۆرج میسۆن له‌ڤێرجینیا و له‌به‌هاری ساڵی (2007ز) موسڵمان بوو، ئه‌مشه پاش ئه‌وه‌ی بابه‌تێكی ئیختیاری هاتبووه به‌رده‌ست به‌ناوی (ژیانی ئایینی ئیسلام) ئه‌مه‌ش سه‌رنجی ڕاكێشا بوو هه‌ڵیبژاردبوو.
هه‌رچه‌ند ئه‌و كچه كاسۆلیك بوو، وه‌ك خۆی باسی ده‌كات (ده‌یویست په‌یوه‌ندی له‌گه‌ڵ خودا به‌رده‌وام بێت) به‌ڵام هاوڕای بۆچوونه‌كانی كڵێساكه‌ی نه‌بوو سه‌باره‌ت به‌هاوسه‌رگیری هاوڕه‌گه‌ز، ئیدی وازی هێنا له‌چوون بۆ كڵێسا.
پاشان كتێبی پیرۆزو ئایینیه ڕۆژهه‌ڵاتیه‌كانی خوێنده‌وه، حه‌زی بۆ لای ئیسلام زیاتر بوو، تێڕوانینه‌كانی ئیسلام سه‌باره‌ت به‌مافه‌كانی ئافره‌ت و دادپه‌روه‌ری كۆمه‌ڵایه‌تی و ژینگه‌یی تووشی سه‌رسوڕمانی كرد، به‌خه‌یاڵیدا نه‌هاتبوو كه‌ئایین سه‌باره‌ت به‌وانه به‌ڕوونی قسه‌ی كرد بێت، به‌ته‌واوه‌تیش پێچه‌وانه‌ی ئه‌و شێوه‌یه نیشاندراوه‌ی ئیسلام بێت، ئه‌وه بوو پاش ماوه‌یه‌ك له‌لێكۆڵینه‌وه له‌سه‌ری بڕیاریدا موسڵمان ببێت.
ئه‌م كه‌سایه‌تیانه‌ی كه موسڵمانبوون ته‌نها چه‌ند نموونه‌یه‌كن كه‌قه‌ده‌ر وابووه له‌چركه‌ساتێكی ژیاندا ڕۆشنایی ئیسلام به‌ڕوونی وه‌ك ئه‌وه‌ی كه‌دابه‌زیووه ببینن، ئه‌و ڕۆشناییه به‌رده‌وام درێژه‌ی ده‌بێت و ده‌مێنێته‌وه، خوای گه‌وره نورو ڕووناكی خۆی ته‌واو ده‌كات با بێباوه‌ڕانیش دژایه‌تی بكه‌ن و پێیان ناخۆش بێت.
له‌ته‌میمی دارییه‌وه (خوا لێی ڕازی بێت) ده‌ڵێت: پێغه‌مبه‌ری خوا (درودی خوای له‌سه‌ر بێت) فه‌رمووی: (ليبلغن هذا الأمر ما بلغ الليل والنهار، ولا يترك الله بيت مدَرٍ ولا وَبَرٍ إلَّا أدخله اللهُ هذا الدِّين، بِعِزِّ عَزِيزٍ أو بِذُلِّ ذَليلٍ، عِزّاً يُعِزُّ الله به الإسلام، وذُلّاً يُذِلُّ الله به الكفر)، واته: ئه‌م په‌یامه به‌و شوێنانه‌ی شه‌و وڕۆژ پێی گه‌یشتووه ڕاده‌گه‌یه‌نرێت، خوای گه‌وره هیچ ماڵێكی شار یان لادێ لێناگه‌ڕی ئه‌م ئایینه ده‌گه‌یه‌نێته ناوی، به‌هۆی عیزه‌ت عه‌زیزێكه‌وه بێت یاخود زه‌لیلی زه‌لیلێكه‌وه، عه‌زیزه‌كه خوای گه‌وره به‌ئیسلام عیزه‌تی پێده‌به‌خشێت، زه‌لیلیه‌كیش خوای گه‌وره بێباوه‌ڕی پێ زه‌لیل ده‌كات.
په‌راوێزو سه‌رچاوه‌كان:
1- صحيح البخاري، كتاب الجهاد والسير، باب الأسارىفي السلاسل.
2- نقله عنه ابن حجر في فتح الباري.
4- به‌ناونیشانی: (ڕاگه‌یاندنه‌كان له‌باسكردنی موسڵمانانی ئه‌مریكیدا به‌ره‌و خراپتر ده‌چێت.. به‌زۆری موسڵمانان وه‌ك تاوانبار نیشان ده‌درێن)، له‌ماوه‌ی نێوان (2007-2013) چاودێری ده‌زگا ڕاگه‌یاندنه سه‌ركییه‌كانی كردووه، مه‌ڵبه‌ندێكی توێژینه‌وه‌یه هه‌ڵسه‌نگاندن بۆ ڕاگه‌یه‌نراوه‌كانی ڕێكخراوه ناحكومییه‌كان و حكومه‌ته‌كانیش ده‌كات:
(https://goo.gl/eS4jWj).
6- مامۆستای زمانه‌كان و ڕۆشنبیرییه‌كانی ڕۆژهه‌ڵاتی نزیكه له‌زانكۆی ئیندیانا له بلۆمنجتۆن، ده‌ڵێت: ئه‌و بانگه‌شه‌یه‌ی له‌ده‌وری ئیسلام هه‌یه به‌دیاریكراوی هۆكاری گرنگیپێدانی زیاتره به‌ئیسلام له‌كاتی ڕووداوه‌كانی یازده‌ی سێپته‌مبه‌ره‌وه: (https://goo.gl/Brn5Bd).
