هەڵە باوەكان بۆ ڕاڤەى بەشێك لە ئايەتەكان

پێنجەم

[وَفِي السَّمَاءِ رِزْقُكُمْ وَمَا تُوعَدُونَ]. الذاریات: ٢٢.

زۆر جار ئەم ئایەتە پیرۆزە دەقاودەق لەسەر شێوە ڕواڵەتییەکەى واتا و ڕاڤە دەکرێت و، دەگوترێت: ڕۆزى مرۆڤ لە ئاسماندایە !!
بەڵام بە گەڕانەوەمان بۆ سەرچاوەکانى تەفسیر، دەبینین ئەمە لێکدانەوەیەکى ڕوکەشی و کرچ و کاڵە و، دوورە لە مەبەستى قورئانى پیرۆز. بەڵکو واتاى بابەتى و زانستییانەى ئایەتەکە، هەروەکو زانایان کردویانە، لەم (چوار) بۆچونەدا خۆی دەبینێتەوە:
یەکەم: مەبەست بە ڕۆزى کە لە ئاسماندایە، خودى ئاسمان نییە، بەڵکو مەبەست لەوحولمەحفوزە (أم الکتاب) کە وردەکارییەکانى ڕۆزى تێدا تۆمارە و، لە ئاسماندایە.
دووەم: مەبەست لە ئاسمان خودى ئاسمان نییە؛ چونکە وشەی (سماء/ ئاسمان) لە زمانى عەرەبیدا هەموو ئەو شتانە دەگرێتەوە کە دەکەونە سەروى مرۆڤەوە. بە گوێرەى ئەم بۆچونەش مەبەستى ئایەتەکە هەموو ئەو شتانەیە کە هۆکار و سەرچاوەى ڕۆزین و کەوتونەتە بەشی سەرەوە، وەک: خۆر و، مانگ و، هەور و، هەوا و، ئەستێرە.
سێیەم: مەبەست لە ڕۆزى کە لە ئاسماندایە، خودی ڕۆزییەکە نییە، بەڵکو مەبەست ڕۆزیدەرە (واتە: خواى گەورە)، کە پایەی بەرز و باڵایە و لە سەرووى هەموو گەردونەوەیە.
چوارەم: مەبەست لە بوونى (رزق) ڕۆزى لە ئاسماندا، خودى ڕۆزیی نییە، بەڵکو مەبەست بارانە، کە سەرچاوە و هۆکارى بەدیهاتنى ڕزق و ڕۆزییە.
ئەمەش بۆچونى زۆرینەى زانایانى تەفسیر و، هەریەکە لە: (زەحالک، موجاهید، سوفیان)ە، خودا لێیان ڕازى بێت. تەنانەت پێشەوا (قورتوبی) دەفەرموێت: گشت زانایانى ئەهلى تەئویل کۆدەنگن لەسەر ئەوەى مەبەست مەبەست لە ڕۆزى بارانە.
دەقەکانى قورئانى پیرۆزیش ئەم بۆچونە پشتڕاست دەکاتەوە، ئەوەتا خواى گەورە لە چەند ئایەتێکدا بارانى وەک هۆکار و سەرچاوەى ڕۆزى داناوە و، دەفەرموێت: [الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ فِرَاشًا وَالسَّمَاءَ بِنَاءً وَأَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَرَاتِ رِزْقًا لَكُمْ فَلَا تَجْعَلُوا لِلَّهِ أَنْدَادًا وَأَنْتُمْ تَعْلَمُونَ]. البقرة: 22. دووبارە دەفەرموێت: [اللَّهُ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَأَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَرَاتِ رِزْقًا لَكُمْ وَسَخَّرَ لَكُمُ الْفُلْكَ لِتَجْرِيَ فِي الْبَحْرِ بِأَمْرِهِ وَسَخَّرَ لَكُمُ الْأَنْهَارَ]. إبراهيم: 32. هەروەها دەفەرموێت: [وَيُنَزِّلُ لَكُمْ مِنَ السَّمَاءِ رِزْقًا]. غافر: 13.
کەواتە پەروەردگار ڕۆزى و بژێوى مرۆڤ و گشت بونەوەرى خستۆتە زەوییەوە، هەروەک دەفەرموێت: [هُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ ذَلُولًا فَامْشُوا فِي مَنَاكِبِهَا وَكُلُوا مِنْ رِزْقِهِ وَإِلَيْهِ النُّشُورُ]. الملك: 15. هەروەها دەفەرموێت: [فَإِذَا قُضِيَتِ الصَّلَاةُ فَانْتَشِرُوا فِي الْأَرْضِ وَابْتَغُوا مِنْ فَضْلِ اللَّهِ وَاذْكُرُوا اللَّهَ كَثِيرًا لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ]. الجمعة: 10. بۆیە مرۆڤ دەبێ بۆ پەیداکردنى بژێوى و ڕۆزى زەوی بگەڕێت، نەک ئاسمان.
بەوەى ڕابوورد دەردەکەوێت زانایان وشەی (سماء) و (رزق)یان لەسەر واتا هەقیقییەکە لێکنەداوەتەوە، بەڵکو مانا مەجازییەکەیان وەرگرتووە، وەک لە سەرەوە خستمانە ڕوو، نزیکتریشیان لە ڕاستییەوە: بارانە، خودایش زاناترینە.