بەختەوەر بوون، له ژیاندا

بەختەوەر بوون، له ژیاندا

(ئەلبێرت ئەنشتاین((1879-1951)): وەك نموونە)

ن.بێستون ئەبوبەكر
لە پێناو بەختەوەری بۆ ژیان، هەموو مرۆڤەكان كاردەكەن، قسەكردن لەسەر ئەم زارەوەیە(تێرمین)*، بێ نرخ و بەها نابێت، كاتێك وشەكە، لە نێو بارودۆخی ژیاندا خۆێندەوەی بۆ بكەین.چونكە وشەی زمان بەپێ كات و رۆژگار واتای تری دەچێتە سەرو واتای نۆێ لێ دەئاڵێت…
باشترین، كتێب كە مرۆڤی ناساندووە، وەك ئەوەی كەهەیە، دەروون و ناخی شیكردوەتەوە بەپێی بارودۆخەكانی ژیان، قورانی پیرۆزە، كە دەتوانرێت بۆ  باشترین شێوازی ژیان، لە هەردوو دنیا سودی  تەواوی لێ وەربگرێت.
لە گەردوندا داهێنەرەكان، هەموو كات ئەوانەن، كە سازانی ژیان بۆ مرۆڤ  دەدۆزنەوە و دەری دەخەن، یاخود  ئەو مرۆڤانەیە، بەوشە   ئارامییەك،بۆ دەروون دەهێننە  ئاراوە و دەریدەبرن بەئەدەبەوە- دەروون ێكی ئاڵوزو تینویی پێ ئارام دەكاتەوە.
مرۆڤایەتی زۆر قسەی لەسەر دەكرێت، هەوڵی زۆر دەدرێت – تا مرۆڤ، جیاوازتر دەربكەوێت هاوكات، دوای خۆی ناوی بمێنێـت، بەڵام هەر چۆن كاتی مرۆڤایەتی دیاریكراوە- كاتی داهێنەرەكانیش دیاری كراوة.
لە نێو پانیایی ژیاندا،لەو كەسایەتیانە هەیە، لە ژورێكدا لە خەڵوەتدان – لە نێو خەون و خەیاڵ و ئەزموونی سادەی ژیاندا، بیردەكەنەوە رادەمێنن، تا مرۆڤایەتی لەدوای خۆیانەوە و  بە شوێن پێی  خۆیاندا رابێكش،  بۆ ئەو ژیانەی خۆیان دەیانەوێت،  بەڵام هەرگیز، هەموو مرۆڤایەتی هاورای یەك تر نابن..
ژیانی مرۆڤەكان، جیاوازن، لەبەر ئەوەی بیرو بۆچونیان جیاوازە- بونیادی مرۆڤەكان چونیەكن، چونكە دروستكەریان یەك خودایە. ژیانی هەریەكەیان جیاوازە، چونكە خودا جیاواز دروستی كردوون. جیاوازی و هاوبەشی  دوو دیاریدەن،  كە دەوروبەر بۆ مرۆڤ  دێننەئاراوە- بۆ ئەوەی مرۆڤ، تێدا بژی و تەمەنی خۆی بەژیان ئەزموون بكات.
هەركەسێك بەشێوەك لە نێو ژیاندا، تەمەنی خۆی ئەزموون دەكات .هەموو ساتەكانی تەمەن، مەرج نییە، لە نێو خانەكانی مێشكدا بەشێوەكی جێگر بمێننەوە.ئەمەش تایبەتمەندی مرۆڤایەتییە  لەسەر زەوی.
خولیای مرۆڤە ژیرەكان، هەموو كات ئەوەیە- كە مرۆڤ، بیربكاتەوە خۆی بێت و خۆی بناسێت – ئەوكات بریار بدات و ژیان ئەزموون بكات.زۆر كات مرۆڤەكان ناتوانن خۆیان بن، ئەوكات بازاری كۆیلەكان   لە نێو ژوانگەی رامكردنی مرۆڤدا،   جێگەی قسەو باسن و  بازاری كۆكردنەوەی مرۆڤ،  گەرمتر و قەرەباڵەختر دەكەن و مرۆڤەكان زیاتر كۆمەڵ دەكرێن لەیەك چوارچێوەدا، بەڵام  ئەم مرۆڤانە كەمتر بیردەكەنەوە – چاوەری ئەوی ترن تا لەبری ئەمان بیربكاتەوە و بریار لەسەر چۆنێتی ژیانیان بدرێت- بۆیە  ئەو كات،ستەمكاران لە نێو ژیانماندا ستەمكارتر دەردەكەون!
كاتێك مناڵێك لەدایك دەبێ،دایك وباوك، بەشێوەكی گشتی پێیان خۆشە، ئەو مناڵە كەسێكی بەرەوشت و بێ زیان بێت بۆ دەوربەر، زانا و دانا بێت لەناو كایەی زانستدا، ئەگەر دینداری لەگەڵدا بێت- ئەوكات، كەسایەتیەكی لە ئایندەدا لێ دەردەچێت، كە سەری خۆی و وڵاتی بەرز دەكاتەوە  لە نێو جیهاندا.  بەڵام هەندێك كات وا دەرناچێت، چونكە بارودۆخ و ژینگە، لەسەر مرۆڤ كاریگەری تەواویان هەیە، دابەشكردنی عەقل بۆمرۆڤەكان، بەشێوەكی گشتی زۆر ڕوون نییە و لەیەكێكەوە بۆ یەكێكی تر جیاوازە، بە ڵام زۆر جار مرۆڤەكان توانایان تێدایە، ]دواتر بەهۆی هەندێك بارودۆخەوە ئەو توانایانە  كە لە نێو ناخی مرۆڤدا  هەیە ناكرێت بەركردار دواجار ون دەبێت، چونكە لە نێو خۆیدا پەرەی پێ نادات. هەندێك جار مرۆڤەكان، بە بەنێو ناخی خۆیاندا رۆدەچن تا دەگەنە، بەهای شاراوەی نێو ناخی خۆیان، چونكە مرۆڤ، دنیایەكی تێدا چركراوەتەوە، بۆیە هیواو  خولیاكانی زۆرجار لەتەمەنی درێژترە. ..
بابەتی بەختەوەری و زانست، هاوكاری یەكترن و كارئاسانی بۆ یەكتری دەكەن. ئەگەر زانست بەشێوەكی نادروست بەكارهات، بەختەوەری مرۆڤ لەنێو دەبات- یان مرۆڤ، بەهۆی كۆمەڵكوژییەوە لە ژێر ناوێكدا دەسرێتەوە، جەنگ و شەرو شۆر یەكێكە لەنمونە دووپاتبووەكانی  نێو مێژووی مرۆڤایەتی…
بەڵام بەختەوەری و زانست پێكەوە، قەڵایەك دروست دەكەن، ئاسەواری خۆی جێ دەهێڵێ لە مێژودا و سوودی خۆی دەبێ بۆ مرۆڤایەتی _ ئەگەر لەپێناو مرۆڤایەتیدا دروست بەكارهات.
مرۆڤ، كاتێك لەدایك دەبێت، وردە وردە، لە دەوربەرەوە بەپێی توانا، لە رێگەی هەستەكانەوە، ژیری و خۆنەریتەكۆمەڵایەتی وبەها ئایینەیەكان وەردەگرێت. بەپێی قۆناغی تەمەن و گەروەبوونی تەمەنی  لەنێو ژیاندا، مرۆڤ، دڵ و دەروون و هزری، قەرەباڵەختر دەبێت و خولیای لە نێو ژیاندا زۆرتر دەبێت .ژیاننامەی ناودارانی جیهان بخونینەوە، ئەگەین بەو راستییەی، كەژیان بۆ هەموو مرۆڤایەتی، لە دوو خاڵدا هاوبەشن (واتە:ئەگەر مرۆڤ، تەندروست بوو، هەركەس بەپێ ئەو بەشەی خوا پێی بەخشیوە، چونكە بارودۆخی مرۆڤایەتی و كەسایەتی مرۆڤ، سەرایی هاوبەشی، جیاوازیش بوونی هەیە…) ئەو دوو خاڵە بریتین:
یەكەم/ خۆشی و بەختەوەری و ئارامی،كە ئامانجی زۆربەی مرۆڤایەتییە.بەڵام مەرج نییە هەموو مرۆڤەكان هاو رابن، لەسەر ئەو  ئامانجانەی  كە  هەستی بەختوەری و ئارامی  دێنێتە ئاراوە، چونكە هەستی بەختەوەری لەمرۆ ڤێكەوە بۆ مرۆڤێكی تر دەگۆرێ، نمونەیەكی سادە: مەرج نییە هەموومان خۆشی حاڵبێن بە بۆپۆشینی جل و بەرگی رەش و…هتد
لە ئايينى ئیسلامدا، هاتووە، بۆ ئەوەی بەختەوەر بین بەتەواوی، چیمان پێ خۆشە بۆ خۆمان، بۆ بەرامبەرشیمان هەمان بابەتمان پێ خۆش بێت، ئەمەش كاتێك دێتە ئاراوە، ئێمان زۆر دامەزراو تۆكمە بێت، كە ستەمكار نەبین ستەمان لێ نەكرێت لە دنیادا.
دووەم/  ناخۆشی دژواری لە نێو  ژیاندا. مرۆڤ، لە ژێر تاقیكردنەوەی خواوەندایە،  لە تاقیكرنەوەدا، پرسیاری خۆش و ئاسان و قورس و گران دێتەوە، بە پێی ئاستی مرۆڤەكان، لە پلەی نێو ژیاندا.سەركەوتن، لەتاقیكرنەوەكاندا، هەموو كات مەرج نییە، ئەوەش مەرج نییە كاتێك پرسیار ئاسان بوو وەڵامی تەواو و دروست بدرێتەوە، چونكە هەندێك جار پرسیاری تاقیكرنەوە ئەوەندە  ئاسانە، لەخۆشیدا، خۆێندكارەكە، وەڵامەكە بەدروستی ناداتەوە، بۆیە  ئەگەری كەوتنی هەیە یان ئەو نمرەی بەتەمایەتی نایهێنێت.هەموو مرۆڤەكان(بەشێوەكی رێژەی) خۆشی ناخۆشی لە ژیاندا دەبینین و هەستی پێ دەكەن.
ئەم دوو خاڵە هاوبەشە، زۆر جار لەكاتی بەدیهێنانی ئامانجدا، ڕوبەڕوی مرۆڤ دەبێتەوە، زۆر جار دەسەڵاتی مرۆڤی تێدا نییە، لەهەردوو باردا، ئارامی هەبێت ئاسان بە بارودۆخەكاندا تێ پەر دەبێت.
كەسایەتییە ناودارەكان، زۆر جار بەقوناغی سەختی ژیاندا تێ پەربوون، ئەلبێرت ئەنشتاین، خاوەن توێری (رێژەی گشتی)،بەقۆناغی بێ  متمانەیی ماڵەوەیاندا ، بەدابران لەدایك و باوك، دابران لە  خێزان و مناڵی تێ پەر بووە، بەنێو هەژاریدا گوزەری كردووە- لە شوقەیەكدا ژیاوە كە بۆنی جلو بەرگی شۆراویی تەری مناڵەكەی كاتێك لەبەرتینی ئاگردا وشك كراوەتەوە،هەستی بۆنكردنی بە بۆنی پەرۆی تەری بەردەم ئاگرەكە- پرو  سیغناخبووە، مناڵەكەی كاتێك گریاوە، ئەم(ئەنشتاین) هێندە سەرقاڵ بووە بەزانستەوە، وردە وردە بیری چوبوویەوە و گریانی مناڵەكەی نەبیستووة. دواتر لەم خێزانە دابرا و جیابویەوە، بەڵام هاوكاری مادی دەكردن…
كورەكە هێندە  بیری باوكی دەكردبوو، پەیكەرێكی  بۆ (ئەنشتاین) دروست كردبوو، لە بری باوكی تەماشای دەكرد…، ئەگەر ئەم هەڵسوكەوت و بارودۆخەی بخەینە ژێر رەخنەی بەهای رەوشتییەوە- ئەوكات، گلەیی و گازندەی زۆری دێتە سەر، بەڵام بەرهەمی كارەكی (ئەنشتاین) ئەم باردۆخانەی داپۆشیوە و كەمتر باسی دەكرێت. بەڵام زانینی ژیانی خودی كەسە ناودارەكان سودی خۆی هەیە، هەركەس بەپێ پلە و تایبەتمەندی خۆی. بەبێ بەروارد و چواندنی  بە یەكتری، پێغمبەرمان (د.خ) ژیانی كەسی پر خێرو خۆشییە بووة- بۆ مرڤایەتی، مرۆڤ، بیەوێت بەمانای وشە مسوڵمان بێت – دەبێت رەوشتی لەو بكات تا دەتوانێت – چونكە ئەو بەكردەوە قورئانی راڤەكرد، كەسانی هاوەرەوشتی خۆی  دوای خۆی  بەجێ هێشت بۆیە دینی ئیسلام بڵاوبویەوە.
ئەو(پێغمبەر (د.خ)ئەگەر لەدواوەوة یەككێك بانگی بكردایە، بەیەك ئاراستە بەهەموو جەستەو لاشەوە بەهێمنی بەتەواوی رووی بۆ دەچەرخاندوو دەیفەرموو: (بەلێ) . ئەوەندە بروایی بەخواو توانای خۆی هەبوو – یەكانگیری لە نێوان رۆح و جەستەدا لە ئاستێكی  بەرزو تۆكمە دا بووە.
بۆ  گرنگیدان بەزانست و زانیاری و پەرەپێدانی بیرو هزری نوێ- شارەزای ژیانی زانایان  بەهاو گرنگی خۆی هةية- بۆ پەروەردەكردنی تاكی داهێنەر و بیركەرەوە لە نێو كۆمەڵگادا، چونكە وەك دەلێن:زانست لە شارستانیەتدا پەرە دەسێنێت.
كاتێك نازییەكان  لە ئەڵمانیا دەسەڵاتیان  گرتە دەست- لە ئەڵمانیادا(20000)هەزار ماركییان(دراوى مارك) كرد بەخەڵات بۆ ئەو كەسەی  سەری ئەلبێرت ئەنشتاینیان بۆ دێنێت. ئەنشاین(بەرەگەز جولەكەبوو) وتی:((من  نازانم! ئەوەندە بەهام هەیە))
(ئەنشتاین)،هیچ كات رێچكەی خۆی نەدەگۆری هەمو كات كاری دەكرد، هەندێك لێكۆلێنەوەی لە گۆڤارەكاندا بڵاوكردەوە، لەسەرەتای ساڵی نۆسەدەكاندا(1905)، بەڵام ئەو نوسینانە، زۆر بەبەهاو گرنگ نەبوون، وردە وردە كاری كرد و تونای پەنامەكی خۆی دۆزییەوە،گەرچی باوكی ئەندازیاری كارەبایی بوو، بەڵام خولیای بۆ كاری باوكی نەبووە!! بەڵكوو هەموو كات خۆی بەپرسیاری ورد و شیكردنەوەی هێزی كێشكردنی موگناتیسیەوە خەریك ئەكرد، كە نویتن دۆزەرەوەی بوو. دواتر ( نویتن)یشی لە رەوتی زانستیدا  بەجێهێشت وگۆرانكاری لە  بیرو بۆچوونی جیهانیدا  كرد…
لە رۆژنامەكانی ساڵی (1916) دا كاریكاتێری زۆریان لەسەر(ئەنشتاین)، دەركردبوو و هەندێك كەس سوكایەتیان پێ دەكرد، چونكە ئەو  مووەكانی سەری خۆڵەمێشی بوو بوو زۆر بەشۆكاو دیار بوو- زۆر جار بەپێی پەتی تا بەردەرگا دەهات و تەماشایەكی دەری دەكردو دەچوویەوە ژوورەوە، بۆیە  دەیانگوت: (ئەنشتاین) لەشێرێكی گێژ دەچێت، كە تازە كارەبای لێ درابێت) .
ئەو لەسەر پەروەردەكرنی خۆی بەردەوام بوو، لە قوتابخانەدا تەنها لەوانەی بیركاری و فیزیا، نمرەی باشی هەبووـ لەوانەكانی تردا، سەركەوتوو نەبوو، لە لایەن مامۆستاكانیەوە چەندین ناوناتۆرەی پێ دەوترا، تێورەكەی لەساڵی    (1916) لە گۆڤارێكدا بڵاوكردەوە، دوای چاوەروانییەكی زۆر، كەس دەستخۆشی لێ نەكرد، لە ساڵی (1919) پەی بەداهێنانە گەورەكەی تێوری (رێژەیی گشتی) برا، دواتر لە ساڵی بیستەكان(1921) دوای جەنگی جیهانی یەكەم، خەڵاتی نۆبڵی بۆ داهێنان وەرگرت. دواتر، هەر ناوەندێكی زانستی  بۆ خۆی بانگی دەكردـ بەهای زۆری پەیدا كرد. (ئەنشتاین) ئەڵێت: جارێك چووم بۆ زانكۆ لە ئەڵمانیا-جل و بەرگێكی كورتم لەبەردا بوو، لە پرسگەی زانكۆ، پاسەوانەكە ئەیزانی وەستای كارەبام هاتووم گلۆپی نێو زانكۆ چاكبكەمەوە!
ئەم بیر مەندە، تەنها خۆی هۆكار نەبوو بۆ سەركەوتنی بەڵكو چواردەورى پربوون لەزاناو لێكۆڵەری تر، چونكە داهێنان لەو وڵاتە بەردەوام بوو، هەركەس بەپێی توانای خۆی خەریكی كاربوو، هەر  زانایان و توێژەرانی چواردەوری بوون، بوونە هۆی دیاریكردنی داهێنانەكەی ئەنشتاین، چونكە ئەنشاتاین، لەسەر ئەزموون كەسی دی كاری نەكردبوو- خۆی تەنها كاری دەكرد، بەڵام سودی لە پێشینان وەرگرتبوو(وەك:نیوتن، كەهێزی كێشكردنی زەوی دۆزییەوە)، كاتێك ئە خەوت ئەبوایە خەبەریان بكردایەتەوە ئەوكات بەخەبەر دەهاتەوە، كاتێك كاری ئەكرد خەوی بیر نەدەما، بەڵام دواجار ئەم پیاوە وەك هەموو مرۆڤێكی دی كۆچباری كرد(كۆچی دوای كرد)، بەڵام ئەوەی لەمێشكیدا بوو ـ هەمووی دەرنەبڕی، بەلام بەماندوو بونێكی زۆر كەسێتی ونبوی  نێو خودی خۆی دۆزییەوە، كەزۆر كەس ناتوانێت بیدۆزێتەوە لە دنیادا..
(ئەنشتاین) كە دەچووە نێو خەیاڵاتەوە بەدەم خەیاڵكردنەوە ئاگای لە خۆی نەدەما، رۆژێك كەباران دەباری- چوو بووە نێو خەیاڵەوە و دواتر چوارچێوەی شاری تێ دەپەراندو شاری  بەجێ هێشتبوو. كاتێك بەئاگا هاتبوەوە، جل و بەرگی هەمووی تەربووبوو بەهۆی بارانەوە، دواتر تەماشای كرد كە زۆر دووركەوتوەتەوە لەشار… لەتەمەنی پەنجا ساڵیدا گەشتی كرد بۆ ئەمریكا هەر لەوێش كۆچی دوای كرد، زۆر شتی كرد بەقوربانی زانست و دۆزینەوەی خۆدی خۆی لە نێو ژیاندا..
ئێمەی مرۆڤ، واباشترە،   هەموو كات خۆمان پەروەردەبكەین و خۆمان بین، نەك -هەوڵ بدەین ئەویتربین. زۆركات مرۆڤە داهێنەرەكان ئەم جۆرە سیفتانەیان تێدا بووە بەشێوەكی رێژەیی بە چەند خاڵێك دەیخرێتە روو تا چەند ئەم خاڵانە لە ئێمەی  مرۆڤی ئاسایی یان داهێنەردا هەبێت زیاتر ئاسودە دەبێت، چونكە هەموو كات زانست و داهێنان، ئاسودەی بەمرۆڤ نابەخشن، ئەگەر زۆر  لەبەهای رۆحی دوورمان بخاتەوە، لیرەدا خاڵەكان دەخرێتە روو، وەك ئامۆژگاری نییە، بەڵكو وەك بیرخستنەوەیە بۆ هەمووان، چونكە حۆ دروستكردنی پەرەپێدانی مرۆی، لە نێو ژیاندا، پێوستی بەبەرادەوامی هەیە، نەك وەستان، بەردەوامی بۆ برینی (رێگا)*، پێوستی بەوردبینی هەیە، وردبینی لە نێو ژیاندا پێوستی بەخۆناسین هەیە، خۆناسینیش پێویستی بەماندووبوون و تەمەن ئەزمزنكردن و خۆ پەروەردەكنی بەردەوام هەیە.
* ((رێگاكان، لە ژیاندا زۆرن، بەڵام ژیانمان بەشی هەموو ریگاكان ناكات كەتاقیبكەینەوە ..هەندێك رێگای زانست،‌ خۆمان ئەزموونی دەكەین و بەدوای هەندێ‌ رێگای كەسی تریشدا دەرۆین..گرنگە نەوەستانە ..ئەكرێت جار جار  لە رێگای بەختەوەربوون و زانستدا، مرۆڤ ون بێت بەڵام ناكرێت كەهەر نەگات و ئاوارە و سەرگەردان بێت..ریگا هەیە پر كانیاوە هەیە بیابانە و هەیە ئاسنە ،و زۆریشی قیرە بەڵام كاتێك پێمان پەتی بوو خۆشترینیان ریگای خۆڵە- ئەگەرچی تەپوتوزو تاسەو دركی تێدا هەیە،بەڵام نازانم بۆ قاچەكانمان زۆر پێی ئاشنان، چونكە خۆدی بنەرەتی لاشە و جەستە خاكە، خاكیبوون لە رێگای  زانستیدا، هەموو كات ئەنجامی باشی دەبێت.. نیشانەی سەر رێگاكان كەمن بەڵام مرۆڤەكان لەسەر رێگاكان زۆرن، ئەگەر نیشانە نەبوو یان بۆ دواوە یان لەبەردەمەوە یان بۆ  تەنیشت یان بۆ پێشەوە چاومان هەڵبخەین – چونكە مرۆڤەكانی  باشترین نیشاتەن تا ئەزمونیان بۆ باشتركردنی ژیان لێ وەربگرین، بەختەوەری زانست پێوەندی تند و تۆڵ لە نێوانیاندا بەشێوەكی رێژەی مرۆڤ، كار بۆ بەدەستهێنانی بەختەوەربوون و زانست دەكات  لە نێو گەردوندا.))

•وەك دەلێن :مامۆستای دەروونی خۆت و (نەفس)، خۆینكاری ویژدانتبە..
•  هەرگیز، خۆت پێ كەمتر نەبێت لە ئەوەی  بەرانبەرت- بەشێوەك ئازارت بدات و ئارامیت تێكبدات،هاوكات، خۆت بەگەورەتر مەزانە، لەئەو ەی لەپاڵدا دانشتووە…
•ژیان، واتەماشابكەین، كە زۆرێك لە  خولیای دیتە ناو دەرونمانەوە بە خشكەیی، بەڵام مەرج نییە، هەمووی بێتە دی لە دنیادا، گرنگ كاركردن و نەوەستانە.
•    گەورترین دەسكەوت بەدەستی بهێنیت لەم دنیایەدا لە روانگەی ئاینی پیرۆزی ئیسلامەوە، بەندەیی خودایە، تا ئەو ساتەی كەوات لێ دێت، نەلەخۆشیدا بشڵەژێی، نە  ناخۆشی، بەچۆكدا بهێنێت، چونكە لەسەر زەوی، بەشێوەكی رێژەیی، رێگای بەهەشت و دۆزەخ، زۆر كات بەناو یەكدا دەرۆن و یەكتر دەبرن، بۆیە: مرۆڤ، ئەكرێت، رێگەی جار جار لێ ونبێت و چەند هەنگاوێك بەهەڵە بروات،بەڵام گرنگ وەستان و گەرانەوەیە، بۆ رێگای راست،  كاتێك ئیمان پربوو، لە نێو دڵداـ ئارامی و بەختەوری هەمووكات، مێوانی نێو دڵ و دەروون و هزری مرۆڤ دەبێ.
•    لەگەڵ خودا، تا نێوانت خۆشتر بێت، دڵ فراوانتر دەبێت، ژیان، ئارامتر دەبێت، كاتی ژیان لە بەرچاو هێمنتر دەبێت، ئارامی و بەختەوەری و خۆگونجاندن  بەشێوەكی تەندروست- لەگەڵ ژیاندا، جوانترین، پەیامی مرۆژڤایەتی لەسەر زەوی.
داهێنان و خزمەتكردن، یەكێكە لەوكارانەی لای خودای گەورە، زۆر رێزی لێ گیراوە و ناوی لە چەندین شوینی قورئانی پیرۆزدا  هاتووە. مەرجی ئیمان دەسكەوتن، لە نێو قورئاندا ئاماژەی پێ كراوە، كە ئەبێت(مرۆڤ: بیربكاتەوە، لە بیركردنەوەكەدا مانوو ببێت، دواتر بگات بە ئەنجامێكی باش) خوداش ئیمانی بەهێزو بێ گمانی پێ دەبەخشێت.
مرۆڤی ئارام ویەك ئامانج، بە ئامانجی خۆی دەگات،وەك ئەنشتاین، كە زۆر بابەتی تری نێو ژیانی كرد بەقوربانی تا داهێنانی خۆی تۆمار كرد، گەشتە نزاری بەختەوەری و پشویەكی كەمیداو دنیای جێ هشت و ناوی خۆی تۆماركرد، مانەوەی ناوی مرۆڤەكان، یەكێكە، لەپاداشتەكانی خودای گەورەرـ كە  بەبەندەی خۆی دەبەخشێت، ئەو پاداشتەش، پاداشتی كارەكانێتی لەدنیادا یان پاداشتی كارەكانێتی  لە هەردوو دنیادا.
بەختەوەربوون، كاتێك دێتە ئاراوە، مرۆڤ، هەوڵی خۆی لە ژیاندا بدات بەتەواوی، دواتر، گلەیی لەخۆی نەكات، لەكارەكانیدا ماندوو ببێت- دوای ماندوو بوونیش، بگاتە ئەو ئامانجە كە هەوڵی بۆ داوە هەندێك جار تەمەنی مرۆڤ، مەودا نادات و كارەكان بەنیوە چلی جێ دەمێنێت…
زانست و كاركردن لە زانستدا، بۆ زانایان خۆی بۆخۆی جۆرێكە لەبەختەوەری گەرچی تۆشی نەهامەتی زۆریش دەبن لە پێناو گەشتن بەئامانجدا، بە ڵا م هەندێك جار باردۆخە سەختەكانی نێو ژیان، مرۆڤە، دیارەكان بەرهەم دێننن، ژینامەی كەسایەتیە  ناودارەكان، گەواهی ئەو راستییە دەدەن.

سود لەم سەرچاوەیە وەرگیراوە،بۆ ژیانی ئەلبێرت ئەنشتاین:
1-ئەنشتاین، نوسینی: پۆڵ ستراتێرن، وەرگێرانی، صەباحی مەلا عەو ڵا، دەزگاو چاپی سەردەم،چاپی یەكەم، ساڵی 2005.
*-هەموو زارەوەیەك وشەیە، بەڵام هەموو وشەیەك زاراوە نییە.